Op deze nacht van de geschiedenis frist reporter Assal graag ons geheugen op.
We keren terug naar de schoolbanken voor de les over de bakermat van de beschaving en het eerste schrift. Mesopotamië!
Tweestromenland
De bakermat van de beschaving en de oudste culturen werden geboren in Mesopotamië, waar we spijtig genoeg al te snel overgingen in de geschiedenislessen.
Het is ook wel bekend als “het Tweestromenland”, een land dat ligt tussen rivieren met de naam Tigris en Eufraat, in het huidige Irak. Daar vond 12.000 jaar geleden de landbouwrevolutie plaats en ontstond de eerste civilisatie rond het jaar 5500 voor onze tijdrekening.
Pictogrammen
De Mesopotamiërs maakten als eersten gebruik van het schrift. Dankzij dat schrift en andere ontwikkelingen hebben we in het heden de mogelijkheid om contracten te sluiten, liefdesbrieven te sturen en te googelen over de boeiende geschiedenis.
De inwoners van Uruk waren de primussen in het schrijven. Dat deden ze aan de hand van afbeeldingen gecombineerd met cijfers en persoonlijke namen op tabletten van klei. Begrippen werden makkelijk weergegeven door het gebruik van lijnen en cirkels. Dit evolueerde dan snel in het spijkerschrift, het eerste schrift op de wereld. Er vond een overgang plaats van het zuivere woord schrijven naar een fonetische script.
Bijvoorbeeld, het beeld van een hand kwam te staan, niet alleen voor de Soemerische šu (“hand”), maar ook voor de šu van de fonetische lettergreep in elke vereiste context. Soemerische woorden bestonden grotendeels uit één lettergreep, en het resulterende mengsel wordt een woord-syllabisch script genoemd. Het spijkerschrift zelf heet zo omdat de letters uit strepen bestaan die op spijkertjes lijken. Het schrift werd gebruikt voor meer dan 3,500 jaar en voor het schrijven in meer dan een dozijn talen met inbegrip van het Akkadisch, het Hettitisch en de Soemerische taal. Het is verbazingwekkend dat er zelden in de Soemerische taal gesproken werd, maar dat in die taal het meeste geschreven werd. Het spijkerschrift heeft geen alfabet, en geen letters. In plaats daarvan gebruikt het tussen de 600 en 1000 karakters om woorden en lettergrepen of delen ervan te vormen . Dit betekent dat we het vandaag de dag evengoed kunnen gebruiken om Chinees of Engels te spellen.
Mijlpaal
De expansie van het spijkerschrift begon in het derde millennium, toen het land van Elam (in het zuidwesten van Iran) in aanraking kwam met de Mesopotamische cultuur en van het systeem van het schrijven overnam. Een van ’s werelds eerste grote werken van de literatuur, het epos van Gilgamesh, werd geschreven in het spijkerschrift.
Het Soemerische schrift was ontwikkeld op basis van pictogrammen maar groeide in verfijning uit en werd uiteindelijk een volwaardig schrijfsysteem. Het werd gebruikt voor het maken van literatuur evenals gebeden en wetten. Het spijkerschrift wordt beschouwd als een grote mijlpaal in de menselijke geschiedenis. De kunde voor het lezen van het spijkerschrift ging verloren in de 2de eeuw voor onze tijdrekening en werd vervangen door alfabetisch schrijven. Het werd opnieuw ontcijferd in de 19e eeuw met de hulp van de Behistuninscriptie.
Wist je dat …
- De oudste steden zoals Ur, Uruk en Kisj in het tweestromenland werden gebouwd en dateren van 3.200 voor onze tijdrekening.
- De Mesopotamiërs de pioniers zijn van wiskunde, sterrenkunde en natuurkunde
- Ze als eersten hebben geëxperimenteerd met het concept van het cijfer nul
- Pythagoras de mosterd van zijn driehoeken-theorie bij de Mesopotamiërs haalde
- De mensen van het Tweestromenland de zeilboot en het irrigatiesysteem uitvonden.
- De belangrijke uitvinding van het wiel ook wordt toegeschreven aan de inwoners van het tweestromenland in 3.500 voor onze tijdrekening.
- Het rechtssysteem zoals we die nu kennen haar oorsprong vindt in Mesopotamië. Koning Hammurabi liet een codex schrijven, waar de oudste geschreven wetten opstaan.
Zin in meer? Dat kan vanavond tijdens de Nacht van de geschiedenis. Op zo’n 200 plaatsen in Vlaanderen & Brussel kun je deelnemen aan geschiedenisactiviteiten rond #meesterschap